Wprowadzenie: W minionym stuleciu zmieniały się coraz szybciej i radykalniej warunki życiowe większości ludzi. Można było zauważyć nie tylko ich poprawę i rozmaite ułatwienia, lecz również uciążliwości i niepowodzenia. Z jednej strony niemal każdy człowiek posiada dziś więcej wolności i możliwości różnorodnych przeżyć, uczenia się i działania, z drugiej strony o wiele trudniej jest odnaleźć się w radykalnie poszerzonej przestrzeni życiowej. Intensywność zmieniających się wrażeń utrudnia orientację i wybór tego, co istotne. Zaawansowane uwolnienie od tradycji, autorytetów i społecznej kontroli stylu życia powoduje wykorzenienie, osamotnienie i poczucie zagrożenia. Owe zagrożenia nie omijają także edukacji. Trudno istotę wychowania zrozumieć bez uprzedniego spojrzenia na procesy oraz zjawiska zachodzące w społeczeństwie i świecie. Przemiany w życiu społeczeństw znajdują odzwierciedlenie w procesach socjalizacji i wychowania dokonujących się głównie w rodzinie i szkole. Codzienność dnia dzisiejszego niesie za sobą wiele zarówno wyzwań jaki i zagrożeń, którym młody człowiek nie zawsze potrafi sprostać. Dlatego rolą zarówno nauczycieli i rodziców jest ukazanie dróg pozwalających na wybranie tych odpowiednich jak również sposobów omijania tych niekorzystnych. Aby sprostać temu zadaniu konieczne jest integracyjne i wieloaspektowe ujęcie analizy zjawisk życia społecznego, głównie wpływu tych, które zagrażają bezpiecznemu funkcjonowaniu młodego człowieka zarówno w wymiarze ekonomicznym, społecznym, zdrowotnym jak i duchowym. W szybko zmieniającym się świecie również system edukacyjny wymaga zmian, głównie przez tworzenie różnorodnych rozwiązań. Owe rozwiązania stanowią sprzeciw wobec narzuconych wartości, jedynie słusznych rozwiązań, a także wobec szkolnych lęków i nudy, dzisiejszej roli nauczyciela i metodyki. Dążą do tego, co postępowe i twórcze, co pobudza młodzież do samodzielnej aktywności poznawczej, co kształtuje i rozwija ich zainteresowania, zaspokaja różnorakie potrzeby, uczy samodzielności, umiejętności organizacji pracy oraz odpowiedzialności. Stawia to przed nauczycielami, rodzicami i społecznością problem otwarcia się na nowe, nieznane dotąd podstawowe paradygmaty w naukach o wychowaniu społeczeństw otwartych.