W książce omówiono zasady i procedury postępowania wyjaśniającego, opiekuńczo-wychowawczego, poprawczego oraz odwoławczego w sprawach nieletnich. Publikacja jest praktycznym komentarzem do odpowiednich aktów prawnych. Autor uwzględnia literaturę przedmiotu oraz orzecznictwo Sądu Najwyższego i sądów powszechnych. Nie unika problemów kontrowersyjnych w doktrynie i w orzecznictwie, prezentując jednocześnie swoje stanowisko wraz z postulatami odnośnie do przyszłych regulacji prawnych (de lege ferenda) oraz obowiązującego ustawodawstwa (de lege lata). Szczególnie cennym aspektem monografii są elementy metodyki postępowania w sprawach nieletnich. Spis treści: Wstęp Wykaz skrótów Bibliografia Rozdział 1. Model postępowania w sprawach nieletnich 1. Uwagi ogólne 2. Sądownictwo w sprawach nieletnich w przykładowo wybranych krajach 3. Rozwój sądownictwa w sprawach nieletnich na ziemiach polskich w ujęciu historycznym Rozdział 2. Zagadnienia ogólne 1. Zakres podmiotowy i przedmiotowy ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich 2. Przejaw demoralizacji oraz pojęcie czynu karalnego 3. Postępowanie mediacyjne w sprawach nieletnich Rozdział 3. Środki zapobiegania oraz zwalczania demoralizacji i przestępczości nieletnich 1. Uwagi ogólne 2. Środki wychowawcze stosowane wobec nieletnich 3. Środek poprawczy 4. Umieszczenie nieletniego w szpitalu psychiatrycznym lub innym odpowiednim zakładzie leczniczym 5. Środki stosowane wobec rodziców Rozdział 4. Sprawy dotyczące nieletnich rozpoznawane przez sąd właściwy według przepisów kodeksu postępowania karnego Rozdział 5. Postępowanie przed sądem rodzinnym 1. Zagadnienia ogólne 2. Właściwość rzeczowa oraz miejscowa sądu 3. Przepisy stosowane w sprawach nieletnich 4. Wszczęcie postępowania 5. Zlecenie sporządzenia wywiadu środowiskowego, uzyskanie kompleksowej diagnozy od rodzinnego ośrodka diagnostyczno-konsultacyjnego oraz uzyskanie opinii o stanie zdrowia psychicznego nieletniego 6. Umieszczenie nieletniego w schronisku dla nieletnich oraz stosowanie innych środków tymczasowych 7. Strony postępowania 8. Zawieszenie postępowania w sprawie nieletniego 9. Doręczenia orzeczeń, zarządzeń, zawiadomień oraz pism 10. Postępowanie wyjaśniające 10.1. Cele postępowania wyjaśniającego oraz jego wszczęcie 10.2. Zakres podmiotowy i przedmiotowy postępowania wyjaśniającego 10.3. Rola policji i organu administracji państwowej oraz kuratora w postępowaniu wyjaśniającym 10.4. Zatrzymanie nieletniego 10.5. Obrońca w postępowaniu wyjaśniającym oraz uprawnienie do przeglądania akt sprawy 10.6. Pełnomocnik w postępowaniu wyjaśniającym oraz w późniejszym etapie postępowania 10.7. Zakończenie postępowania wyjaśniającego 11. Postępowanie opiekuńczo-wychowawcze 12. Postępowanie poprawcze 13. Koszty postępowania w sprawie nieletniego Rozdział 6. Postępowanie odwoławcze 1. Uwagi ogólne 2. Postępowanie odwoławcze toczące się według przepisów kodeksu postępowania karnego 2.1. Zakres zaskarżenia, granice rozpoznania środka odwoławczego oraz wyjście poza jego granice 2.2. Treść środka odwoławczego i jego forma 2.3. Odmowa przyjęcia środka odwoławczego 2.4. Pozostawienie środka odwoławczego bez rozpoznania 2.5. Cofnięcie środka odwoławczego i jego skutki 2.6. Podstawy odwoławcze i rodzaje orzeczeń sądu odwoławczego 2.7. Zakaz pogarszania sytuacji nieletniego 2.8. Apelacja 2.8.1. Podmioty uprawnione do wniesienia apelacji i termin do jej wniesienia 2.8.2. Przyjęcie apelacji 2.8.3. Udział stron w rozprawie apelacyjnej 2.8.4. Przebieg postępowania apelacyjnego oraz zakres postępowania dowodowego 2.9. Zażalenie 3. Postępowanie odwoławcze toczące się według przepisów kodeksu postępowania cywilnego 3.1.Dopuszczalność apelacji, wymogi formalne oraz termin do jej złożenia 3.2. Odrzucenie apelacji 3.3. Przebieg rozprawy apelacyjnej i niestawiennictwo stron 3.4. Granice rozpoznania sprawy w przypadku złożenia apelacji 3.5. Rodzaje orzeczeń sądu II instancji oraz zakaz pogarszania sytuacji nieletniego 3.6. Cofnięcie apelacji 3.7. Dopuszczalność, termin, treść i forma zażalenia 3.8. Czynności podejmowane przez sąd I instancji w związku ze złożeniem zażalenia 3.9. Rozpoznanie zażalenia przez sąd II instancji Rozdział 7. Nadzwyczajne środki zaskarżenia 1. Kasacja 2. Wznowienie postępowania Zakończenie Akty prawne 1. Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich 2. Wybrane rozporządzenia wykonawcze do ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich a) rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 maja 2001 r. w sprawie postępowania mediacyjnego w sprawach nieletnich (DzU nr 56, poz. 591 ze zm.) b) rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 sierpnia 2001 r. w sprawie wysokości i szczegółowych zasad ustalania kosztów postępowania w sprawach nieletnich (DzU nr 90, poz. 1009) c) rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 16 sierpnia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu przeprowadzania wywiadów środowiskowych o nieletnich (DzU nr 90, poz. 1010) d) rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 września 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uczestniczenia w lekcjach religii i praktykach religijnych, korzystania z posług religijnych i organizacji pracy duszpasterskiej w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich (DzU nr 106, poz. 1157) e) rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 września 2001 r. w sprawie zakresu i trybu współdziałania zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich z Policją w wypadku zagrożenia bezpieczeństwa tych placówek (DzU nr 112, poz. 1205) f) rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 października 2001 r. w sprawie zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich (DzU nr 124, poz. 1359) g) rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 stycznia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad pobytu nieletnich w policyjnych izbach dziecka (DzU nr 10, poz. 104, ze zm.) h) rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 26 lipca 2004 r. w sprawie szczegółowych zasad kierowania, przyjmowania, przenoszenia, zwalniania i pobytu nieletnich w młodzieżowym ośrodku wychowawczym oraz młodzieżowym ośrodku socjoterapii (DzU nr 178, poz. 1833) i) rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 lutego 2005 r. w sprawie szczegółowych warunków i sposobu użycia środków przymusu bezpośredniego wobec nieletnich umieszczonych w zakładach poprawczych, schroniskach dla nieletnich, młodzieżowych ośrodkach wychowawczych i młodzieżowych ośrodkach socjoterapii (DzU nr 25, poz. 203) j) rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2005 r. w sprawie szczegółowych zasad kierowania, przyjmowania, przenoszenia, zwalniania i pobytu nieletnich w publicznych zakładach opieki zdrowotnej (DzU nr 79, poz. 692)