Wprowadzenie Zasadniczym celem prezentowanej pracy jest określenie - w formie studium empirycznego - struktury i poziomu samorealizacji i jej związku z hierarchią wartości w grupie młodzieży maturalnej przy założeniu, iż osobowość człowieka w pełni dojrzałego, samorealizują-cego się kształtuje się dynamicznie w wieku rozwojowym 18-20 lat. W rozumieniu Abrahama Masłowa samorealizacja nie występuje wśród młodzieży [A. Maslow 1951, str. 22]. Jednakże w tej samej pracy [1951, str. 213] A. Maslow przyjmuje, iż samorealizacja jest możliwa do osiągnięcia przez młodych, rozwijających się ludzi. Doświadczenie pedagogiczne, praktyka psychologiczna, zainteresowania własne i chęć wniesienia do nauki nowego impulsu, stały się inspiracją dla autora książki. Należało zatem opracować z jednej strony sposób badania rozwoju osobowości w kontekście samorealizacji, a z drugiej strony wyraźnie usytuować w nim ocenę samoaktualizacji, realizacji potrzeb, wartości, obrazu siebie i celów życiowych, ze szczególnym uwzględnieniem wartości. Przy opracowywaniu sposobu badania samorealizacji kierowano się następującymi postulatami i założeniami: - poza oczywistymi uwarunkowaniami zewnętrznymi (środowisko,sytuacja życiowa, stawiane zadania) oraz posiadanymi przez młodego człowieka możliwościami rozwój samorealizacji zależy również od aktywności samego podmiotu; - człowiek może sterować własnym rozwojem i oceniać następujące w samym sobie zmiany; - rozwój samorealizacji przebiega różnie u młodych ludzi i ma niepowtarzalny, właściwy tylko danej jednostce charakter; - celem badania jest dynamiczne w sensie rozwoju struktury osobowości określenie poziomu samorealizacji. Określenie struktury i poziomu samorealizacji zatem traktuje się w kontekście rozwoju osobowości. Między innymi w ramach psychologicznych charakterystyk osób wysoko i nisko samorealizujących się, w niniejszej pracy przedstawiona zostanie analiza samoaktualizacji, realizacji potrzeb psychicznych, realizacji wartości, obrazu siebie, celów życiowych. Przy takim ustawieniu badań rozwoju samorealizacji, określenie jej struktury i poziomu dokonane zostanie na podstawie nasilenia 16 cech ludzi samorealizujących się, określonych przez Abrahama Masłowa, jak również analiz zależności pomiędzy wymienionymi wyżej elementami struktury osobowości, ze szczególnym naciskiem na realizację wartości. Stąd też w jednym z rozdziałów omówiono relacje "wartości - samorealizacja", koncentrując się bardziej na tych elementach teorii Masłowa, które uwzględniają aspekty motywacyjne, potrzeb psychicznych i, ja realnego". Przedstawiono również hipotezy empiryczne, które podlegać będą postępowaniu statystycznemu i weryfikacji. W kontekście przyjętej w owej pracy formy studium psychologicznego, prezentowane wyniki wobec dużej grupy z populacji generalnej mogą dowodzić w pełni istnienia uzyskanych prawidłowości (zależności). Prezentowana książka składa się z dwóch części. W części pierwszej podejmuje się próbę opracowania podstaw teoretycznych koncepcji Abrahama Masłowa w zakresie będącym przedmiotem niniejszej rozprawy; w części drugiej przedstawione są techniki badania samorealizacji i samooceny oraz metodologia badań własnych. W części końcowej umieszczono: bibliografię, aneksy, streszczenie pracy w języku angielskim (the empirical study summary) i w języku polskim. Za zasadę cytowania w całej pracy przyjęto odesłanie do roku publikacji określonego tytułu wraz z podaniem stron, a tytuł dzieła umieszczono w bibliografii. SPIS TREŚCI Wprowadzenie CZĘSC PIERWSZA PODSTAWY TEORETYCZNE Rozdział I Samorealizacja w aspekcie psychologicznym 1.1. Koncepcja samorealizacji w psychologii humanistycznej według A. Masłowa 1.2. Potrzeby psychiczne i ich hierarchiczny porządek 1.3. Charakterystyka osób samorealizujących się. Kryteria dojrzałej osobowości człowieka samorealizującego się Rozdział II Koncepcja samoaktualizacji A. Masłowa 2.1. Znaczenie pojęcia "samoaktualizacja" 2.2. Charakterystyka samoaktualizacji jako procesu rozwoju Rozdział III Psychologiczna problematyka wartości 3.1. Problem definicji wartości 3.2. Wartości, proces wartościowania i hierarchia wartości według Abrahama Masłowa 3.3. Maslowowskie rozumienie patologii w świetle koncepcji wartości 3.4. Wartości a samorealizacja Rozdział IV Obraz siebie a samorealizacja. Analiza zależności 4.1. Określenie "obraz siebie" 4.2. Relacja "obraz siebie - wartości" na podstawie wybranych teorii 4.3. Cechy dojrzałego, pozytywnego oraz niedojrzałego, negatywnego obrazu siebie 4.4. Przegląd badań dotyczących samorealizacji młodzieży CZĘŚĆ DRUGA METODOLOGIA BADAŃ Wstęp Rozdział I Techniki badawcze 1.1. Techniki badania samorealizacji 1.2. Techniki badania samooceny Rozdział II Metodologia badań Podstawy teoretyczne Metodologia badań własnych Analiza i interpretacja wyników Dyskusja wyników Streszczenie Aneksy Bibliografia Summary