SPIS TREŚCI: Wstęp. I. Rozwój mowy dziecka 1. Kształtowanie się mowy w okresie prenatalnym. 2. Etapy rozwoju mowy po urodzeniu się dziecka. A. Okres niemowlęcy. B. Okres żłobkowo-przedszkolny. C. Okres wczesnoszkolny. 3. Socjolingwistyczne i psycholingwistyczne uwarunkowania rozwoju mowy dziecka. 4. Rozwój kompetencji fonologicznej dziecka. 5. Badania własne nad pamięcią przekazu słownego i audiowizualnego u dzieci przedszkolnych z normalnie rozwiniętym językiem. II. Opóźniony rozwój mowy 1. Prosty opóźniony rozwój mowy czynnej a zaburzenia rozwoju poczucia tożsamości. 2. Specyficzne zaburzenie rozwoju językowego (SLI) 3. Zaburzenia mowy u dzieci związane z uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego. A. Zaburzenia mowy, które są konsekwencją uszkodzeń korowych ośrodkowego układu nerwowego. B. Zaburzenia mowy, które powstają z powodu uszkodzeń podkorowych ośrodkowego układu nerwowego. C. Zaburzenia mowy i wady wymowy, które powstają z powodu zaburzeń w działaniu receptorów i efektorów. 4. Międzynarodowa kategoryzacja zaburzeń komunikacji u dzieci. III. Zjawisko autyzmu. 1. Historia badań nad autyzmem. 2. Opis syndromu autystycznego. A. Przyczyny powstawania zaburzeń rozwojowych na tle autyzmu. B. Różne sposoby diagnozowania autyzmu dziecięcego. C. Koncepcje terapeutyczne i metody stosowane w pracy z osobami dotkniętymi autyzmem. IV. Autyzm w świetle wiedzy o mózgu. 1. Pojęcie modułowości mózgu i różne jej ujęcia. 2. Moduł teorii umysłu i jego ewolucyjne znaczenie w ujęciu teorii mentalistycznych. 3. Autyzm jako ślepota umysłowa. 4. Ocena teorii mentalistycznych. 5. Charakterystyka modułu językowego. A. Koncepcja mowy wewnętrznej. B. Mózgowa organizacja funkcji mowy. 6. Teoria umysłu a funkcje językowe u wzajemne relacje w kontekście autyzmu. 7. Problem komunikacyjny osób autystycznych w modelu teoretycznym Idy Kurcz. 8. Wątek językowy teorii umysłu. 9. Zagadnienia mowy wewnętrznej i refleksji u dzieci autystycznych. A. Językowy wymiar refleksji. B. Udział refleksji w aktywności poznawczej realizowanej przez moduł teorii umysłu. 10. Dyskurs u osób dotkniętych autyzmem. 11. Rekonstrukcja kompetencji komunikacyjnej u osób dotkniętych autyzmem. V. Deficyt językowy osób dotkniętych autyzmem u longitudinalne badania własne. 1. Neurolingwistyczna interpretacja zaburzeń dyskursu u dzieci dotkniętych autyzmem. 2. Zjawisko ślepoty umysłowej jako problem terapeutyczny. 3. Własne badania nad językiem dzieci dotkniętych autyzmem. A. Prezentacja sylwetek dzieci biorących udział w badaniu. B. Wyniki badań po roku terapii dyskursywnej konwersacyjnej poprzedzonej rocznym okresem terapii integrującej. C. Wyniki badań po drugim roku terapii dyskursywnej konwersacyjnej lub konwersacyjnej i mentalistycznej. 4. Ogólne wnioski z badań nad formami aktywności słownej dzieci autystycznych. 5. Rola terapii integrującej w rozwijaniu kompetencji językowej i komunikacyjnej u dzieci dotkniętych autyzmem. A. Rozwój mowy impresyjnej jako główny cel terapii integrującej. B. Metoda äDyna-Lingua M.S.ö w terapii integrującej prowadzonej z osobami dotkniętymi autyzmem. VI. Teoria umysłu w ujęciu mentalistycznym u badania własne. 1. Językowe możliwości kompensowania braku teorii umysłu. A. Etap konwersacyjny terapii dyskursywnej. B. Etap mentalistyczny terapii dyskursywnej. VII. Przebieg terapii dyskursywnej i jej wpływ na teorię umysłu dzieci dotkniętych autyzmem. 1. Test Fałszywych Przekonań (TFP) w wersji ćwiczeniowej. A. Faza zbierania informacji. B. Faza poznania problemu. C. Faza uchwycenia problemu i jego rozwiązywania. D. Faza zakończenia zadania. E. Faza weryfikacji własnego przewidywania. F. Faza oceny własnego przewidywania. 2. Inne techniki badające i rozwijające teorię umysłu w terapii dyskursywnej. A. Test Domniemanej Wiedzy (TDW). B. Test Domniemanych Stanów Emocjonalnych (TDSE). C. Test Domniemanych Umiejętności (TDU). D. Test Domniemanych Doświadczeń (TDD). E. Test Rozpoznawania Mimicznego Wyrazu Emocji (TRMWE). F. Językowy Test Ról Społecznych (JTRS). VIII. Wnioski z przeprowadzonych badań nad teorią umysłu dzieci dotkniętych autyzmem. IX. Studium przypadku chłopca z zespołem Aspergera. 1. Piotr L. i jego życie z autyzmem. A. Okres przed rozpoczęciem terapii mowy i myślenia Piotra L. B. Terapia mowy i myślenia jako stały element życia Piotra L. C. Tworzenie podstaw samodzielności życiowej Piotra L. 2. Przebieg procesu terapii mowy Piotra L. A. Terapia integrująca w życiu Piotra L. (od 1995 do 1999 roku, tj. od 4. do 9. roku życia) B. Konwersacyjny etap terapii dyskursywnej w życiu Piotra L. (od 1999 do 2003 roku, tj. od 9. do 13. roku życia) C. Mentalistyczny etap terapii dyskursywnej w życiu Piotra L. (od 2003 roku, tj. od 13. roku życia). X. Terapia dyskursywna w aspekcie teorii umysłu. Wybrane fragmenty sesji, diagnozy i programy terapeutyczne. 1. Piotr L. (ur. 30 V 1991). 12 XII 1999. 24 X 2003. 6 I 2007. 2. Piotr R. (ur. 29 XI 1993) 12 I 2001. 5 IV 2004. 11 XII 2006. 3. Wojtek P. (ur. 22 II 1997). 4 XI 2002. 18 V 2004. 7 XII 2006. 4. Adam B. (ur. 19 VI 1990). XI. Projekt skal i do pomiaru stopnia rozwoju teorii umysłu. 1. Przesłanki utworzenia skali do pomiaru stopnia rozwoju teorii umysłu. 2. Projekt Skali Teorii Umysłu w ujęciu psycholingwistycznym. A. Wiedza o spostrzeżeniach, które powstają u innego człowieka w określonej sytuacji. B. Wiedza o motywach, którymi ludzie mogą się kierować, oraz o związkach różnych motywów z określonymi kategoriami zachowań. C. Wiedza o pamięci i jej związku z zachowaniem człowieka. D. Wiedza o ludzkich emocjach i uczuciach oraz o związkach zachowań ludzi z ich uczuciami. E. Wiedza o tym, jak ludzie myślą i od czego ich myślenie zależy. F. Wiedza o dwóch głównych źródłach wiedzy: doświadczeniu i przekazie słownym. Zakończenie Bibliografia Summary