"Zasadniczo istnieją tylko dwa wyjaśnienia pochodzenia Wszechświata, życia i człowieka u naturalizm i nadnaturalizm." - pisze prof. Jodkowski we wstepie monografii wspartej na 1370 pozycjach bibliograficznych. To wyznacza rangę problemu i poziom tej biblii poszukiwaczy prawdy o pochodzeniu, napisanej w niepowtarzalnym, klarownym stylu. Kontrowersja ewolucjonizm-kreacjonizm z pozoru ma charakter przyrodniczy. Podstawowe twierdzenia obu rywalizujących koncepcji dotyczą świata przedmiotów, dotyczą pochodzenia życia i jego rozmaitych form. Spór ten dotyczy ogólnej filozoficznej wizji rzeczywistości i natury nauki. Dla żadnego współczesnego filozofa nauki nie ulega wątpliwości, że uczeni nie mogą funkcjonować bez jakiegoś filozoficznego zaplecza, bez wstępnego rozumienia zarówno natury rzeczywistości, jak i natury uprawianej przez siebie nauki. Istnienie filozoficznych założeń, także materialistyczno-naturalistycznych, nie może, więc być uznane za coś nagannego. Ale jak to często bywa ze wstępnymi założeniami, ich istnienie nie musi być i często nie jest - przynajmniej wyraźnie - uświadamiane. Uczonym niejednokrotnie wydaje się, że dalecy są od filozofii, że działają w sferze "faktów i logiki". Oto przykład, jeden z wielu, jak darwiniści nieświadomie zakładają, iż nie dysponują niczym więcej, jak tylko doborem naturalnym, będącym "ślepym zegarmistrzem" w sensie sprecyzowanym. I to właśnie twierdzenie - Boga albo nie ma, albo nie działa w przyrodzie - jest twardym jądrem ewolucjonizmu. Twarde jądro (jest to termin z metodologii naukowych programów badawczych Imre Lakatosa) to taki zespół twierdzeń, którego uczony, będący zwolennikiem danego programu badawczego, nigdy nie porzuci, nawet w obliczu niezgodnych faktów. Relacja między faktami i teoriami nie jest tak prosta, jak to sobie wyobrażają laicy. ("Fakty są niezgodne z teoriami? To odrzucamy teorie.") Uczeni mają do swojej dyspozycji szereg sposobów neutralizowania niewygodnych faktów. Najczęściej modyfikuje się teorię, dołącza się jakąś nową hipotezę, zmienia znaczenie używanych słów itd. Nie ma prostej recepty na obalenie twardego jądra. Historia nauki pokazuje, że przypadki, gdy jakiś uczony o ustalonej renomie porzucił utrzymywane wcześniej twarde jądro, są niezwykle rzadkie. Mimo tego notuje się jednak zmiany całych programów badawczych, razem z ich twardymi jądrami. Jest tak wtedy, gdy nowy program badawczy uzyskuje rosnącą aprobatę wśród młodych adeptów nauki. Kazimierz Jodkowski