"Ocalona aby mówić. Jak odkryłam Boga pośród ruandyjskiej rzezi" to wstrząsająca opowieść kobiety, która przeżyła ludobójstwo w Ruandzie u opowieść, która z całą pewnością jest humanizująca. Sposób prowadzenia narracji każe raczej umieścić tę książkę na półce z etykietą äreportaż literackiö (z dopiskiem beletrystyczny) niż äliteratura pięknaö (ze wskazaniem na kanon), a w metodzie przedstawiania świata należałoby się doszukiwać bardziej wartości etycznych niż estetycznych. Miejsce akcji u Ruanda czasów najbardziej niespokojnych i krwawych - Ruanda w okresie ludobójstwa stawia główną bohaterkę wobec jednego z elementarnych pytań u pytania o właściwą postawę wobec istniejącego zła. Odpowiedź jest błyskawiczna. Nie ma tu miejsca na teodyceę. Postawa bohaterki (tu również - chyba bez mniejszych oporów można powiedzieć - autorki) powieści jest jednoznaczna. Większych wahań czy rozterek moralnych trudno się doszukać. Czytelnik jest świadkiem jej samodoskonalenia, a nie jak mógłby się tego spodziewać całkowitej wewnętrznej przemiany. To zaskakujące jak tak prosta w swym przesłaniu historia (choć pewnie niewyobrażalnie trudna w rzeczywistości) może być budująca. Oprócz dramatycznych losów Immaculée i jej bliskich książka w doskonały sposób ukazuje psychologie tłumu, funkcjonowanie jednostki w grupie - człowieka pogrążonego w amoku nienawiści, który mając świadomość że jest tylko małą częścią zbiorowości liczy na to, że nigdy nie zostanie pociągnięty do odpowiedzialności za swoje czyny. Eksternistyczne działania Hutu i rychły odwet Tutsi celnie określone przez autorów błędnym kołem nienawiści to właśnie zachowania takich jednostek, jednostek które czują się bezpiecznie w gromadzie. Left to tell to także książka o ludzkiej wytrwałości i uporze. O tym, że warto, pomimo wszystko, do czegoś nieustannie dążyć, a także o tym, że cele te w miarę dojrzewania człowieka muszą ulegać zmianie.