Książka jest efektem badań nad wczesną historią północnej części Europy Środkowej. Okresem decydującym dla formowania się struktury geopolitycznej i różnicowania kulturowego była druga połowa pierwszego tysiąclecia naszej ery, kiedy to po niespokojnych czasach Wielkiej Wędrówki na terenach znajdujących się pomiędzy bezpośrednim zasięgiem dwóch supermocarstw: Imperium Karolingów oraz Imperium Bizantyjskim, wyłoniły się nowe organizacje terytorialne. Przywódcom, którzy zwyciężyli w rywalizacji o dominację, udało się umocnić swą potęgę i przekształcić opanowane terytoria w państwa. Dynastie w Czechach, Polsce, na Rusi i Węgrzech znalazły dla siebie "nisze" geopolityczne i rozpoczęły proces formowania narodów. Celem pracy jest ukazanie specyfiki sceny regionalnej w powiązaniu z procesami zachodzącymi na całym kontynencie. W książce oprócz ogólnych rozważań teoretycznych znalazły się rozdziały poświęcone szczegółowym kwestiom dotyczącym kształtowania się organizmów państwowych, a wśród nich kwestiom takim, jak : - początki formowania się państw jako proces wzajemnego oddziaływania nacisków różnych sfer struktury władzy społecznej; - długoterminowy proces kształtowania się geopolitycznej, kulturalnej i etnicznej struktury regionu, przedstawiony w kontekście antropologicznym i archeologicznym; - zagadnienie wpływu Gotów na obszarach Europy środkowowschodniej, nie tylko w kontekście ekspansji demograficznej, lecz także w świetle przekształceń kulturowych i budowania tradycji wielokulturowości; - rola i funkcje politeistycznych religii pogańskich w społeczeństwach przed ukształtowaniem się systemów państwowych; - proces przechodzenia na religię chrześcijańską jako wynik konfliktu ideologicznego pomiędzy egalitarną tradycją plemienną a potrzebą scentralizowanej organizacji wczesnych organizmów państwowych; - ważna rola Kościoła we wczesnym okresie formowania się państwowości, ze względu na to, że był jedyną organizacją obejmującą swym zasięgiem cały kontynent i mógł zapewnić środki biurokratyczne potrzebne do umacniania władzy niepodzielnej.