Jarosław Gryz: Dynamika procesu instytucjonalizacji stosunków transatlantyckichRozwój, dwu- i wielostronnych stosunków międzynarodowych w procesie instytucjonalizacji określił kształt i charakter współczesnych stosunków międzynarodowych, w tym transatlantyckich. Rozwój ten zdeterminował także postawę państw wspólnoty transatlantyckiej wobec tego procesu oraz sposób ich działania w ramach organizacji i instytucji ponad narodowych. Ponadto, rozwój, dwu i wielostronnych stosunków międzynarodowych w procesie instytucjonalizacji przyczynił się do sformułowania nowych podstaw udziału państw w tych stosunkach po zakończeniu drugiej wojny światowej. W tym kontekście, rozwój, dwu i wielostronnych stosunków międzynarodowych w procesie instytucjonalizacji określił również kształt, charakter, dynamikę współczesnych stosunków transatlantyckich. Tworzy to uwarunkowania współczesnych stosunków międzynarodowych, a w nich funkcjonowanie i sposób działania państw wspólnoty transatlantyckiej. Nie pozostaje to bez znaczenia dla pozostałych uczestników stosunków międzynarodowych, a wynika z wielopłaszczyznowości amerykańsko - europejskich relacji, ich dynamiki oraz zachodzących w nich interakcji w wymiarze wewnętrznym i zewnętrznym, narodowym i ponadnarodowym. Marek Pietraś : Reżimy prawnomiędzynarodowe. Studium politologiczneU podstaw opracowania legło założenie, że reżimy prawnomiędzynarodowe są formą instytucji międzynarodowych i ważnym elementem praktyki życia międzynarodowego. Stąd też w artykule połączono wiedzę ogólną na temat reżimów międzynarodowych z analizą funkcjonowania dwóch konkretnych ich przykładów w postaci Konwencji o rozbrojeniu konwencjonalnym w Europie z 1990 r. i Konwencji w sprawie transgranicznych zanieczyszczeń powietrza na dalekie odległości przyjętej w 1979 r.Podejmując problem istoty reżimów międzynarodowych w artykule wskazano, że jest to zespół norm i reguł oraz innych instytucjonalnych form, które umożliwiają kooperacyjne zachowania państw wokół wspólnie uzgodnionych wzorców postępowania. Wzorce te tworzą podstawę wzajemnych oczekiwań co do zachowań innych państw, a celem tak koordynowanych interakcji jest realizacja egocentrycznych interesów suwerennych państw w poliarchicznym środowisku międzynarodowym. Janusz Świniarski : Wojna i pokój jako metody kształtowania bezpieczeństwa w ujęciu filozofii bezpieczeństwaArtykuł przedstawia genezę i koncepcję filozofii bezpieczeństwa, dalej, jej uzasadnienie dwóch podstawowych metod sprawiania bezpieczeństwa, które definiowane są jako metoda wojenna i metoda pokojowa, i wreszcie, umocowanie preferencji w wyborze tych podstawowych metod, które autor stara się wiązać z filozoficznym rozpoznaniem natury człowieka implikującym zasadnicze linie w filozofii. Marek Gąska : Międzynarodowe prawo humanitarne a zbrojny ruch oporuCelem artykułu jest próba przedstawienia problematyki zbrojnego ruchu oporuw świetle międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych, tj. traktatowego i zwyczajowego na tle doświadczeń historycznych i współczesnych. Do podjęcia takich rozważań skłaniają i zachęcają autora trwające konflikty zbrojne, w których stosuje się partyzancką metodę wojny. Autor pragnie zwrócić uwagę, że ponownie, w XXI wieku powraca problem uregulowania prawnego statusu członków zbrojnego ruchu oporu, partyzantów i innych bojowników w konfliktach międzynarodowych i niemiędzynarodowych.Sytuację prawną partyzantów zmodyfikował zasadniczo protokół dodatkowy I z 1977r. do konwencji genewskich z 1949r., który udział partyzantów w działaniach wojennych uzależniał od stałego odróżniania się od ludności cywilnej, poprzez jawne noszenie broni w czasie każdego starcia zbrojnego i jeżeli są widoczni dla nieprzyjaciela przed atakiem, w którym mają uczestniczyć. Ponadto partyzanci powinni mieć na czele oddziału dowódcę oraz przestrzegać praw i zwyczajów wojennych. Tak rozumiani kombatanci mają zapewniony status jeńca wojennego w razie ujęcia przez przeciwnika. Jednak sprawa staje się bardziej skomplikowana jeśli państwo nie ratyfikowało protokołów dodatkowych do konwencji genewskich. Natomiast w przypadku ludności cywilnej sytuacja jest jednoznaczna. Nie mają praw do statusu jeńców wojennych niezorganizowani mieszkańcy okupowanego terytorium, którzy podejmują walkę zbrojną. na własna rękę Ludność aby przeciwstawić się okupantowi powinna uprzednio zorganizować się w oddziały zbrojne zgodnie z normami prawa wojennego. Józef Tymanowski Rosja w polskiej polityce bezpieczeństwa Franciszek GołembskiGeokulturowe uwarunkowania stosunków polsko-niemieckichNiniejszy artykuł poświęcony jest zmianom, które nastąpiły w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku w Europie w kontekście stosunków polsko - niemieckich w sferze kulturowej. W ich wyniku doszło do zasadniczej rekonstrukcji istniejącego przez kilkadziesiąt lat w Europie ładu politycznego (zwanego często "ładem jałtańskim"). Podział Europy stał się elementem stałym w jej powojennej historii. Oznaczał on w praktyce powstanie dwu przeciwstawnych układów polityczno - militarnych, u których podstaw leżały diametralnie odmienne założenia aksjologiczne. W efekcie, zaistniały dwie Europy, Zachodnia i Wschodnia. Niemcy i Polska znalazły się w wyniku tego podziału w specyficznej pozycji geokulturowej. Niniejszy artykuł porusza zatem i rozpatruje kwestie, które związane były z wzajemnymi stosunkami w sferze kulturowej.Wojciech ZiętaraMiędzynarodówka Socjalistyczna wobec państw komunistycznychArtykuł prezentuje stosunki między Międzynarodówką Socjalistyczną a państwami komunistycznymi po 1951 r., czyli od założenia Międzynarodówki. Międzynarodówka jest obecnie największą organizacją ruchu socjaldemokratycznego o zasięgu międzynarodowym. Stosunek Międzynarodówki do państw komunistycznych od początku lat 50. Do końca lat 80. Podlegał ewolucji. W początkowym okresie był wrogi, a wynikało to z rywalizacji między dwoma ruchami (socjaldemokracja i komunizm) o przywództwo w międzynarodowym ruchu robotniczym. W latach 70. zauważa się pewne wzajemne zbliżenie z powodu realizacji założeń idei bezpieczeństwa międzynarodowego i pokoju w procesie KBWE. Upadek muru berlińskiego przynosi całkowitą zmianę postawy a Międzynarodówka włączyła na stałe do swojej działalności obszar państw postkomunistycznych i ich transformacji ustrojowej.Edward OlszewskiPolskie partie polityczne w drodze do Parlamentu EuropejskiegoW procesie przygotowań Polski do wejścia w struktury Unii Europejskiej dominują kwestie legislacyjne i gospodarcze. Ze względu na zbliżające się wybory do Parlamentu Europejskiego i pojawiające się prognozy co do liczebności i znaczenia frakcji (grup) parlamentarnych po 2004 r. istotne znaczenie mają aktualne kontakty polskich partii politycznych z miedzynarodówkami europejskimi, światowymi i obecnymi frakcjami PE (chrześcijańsko-demokratyczną i konserwatywną; socjalistów; liberałów i innymi). Przeprowadzona w artykule analiza tego problemu na gruncie polskim wskazuje, że kontakty z politycznymi strukturami określonych nurtów politycznych w skali świata i Europy najbardziej rozwinęli polscy socjaldemokraci, natomiast dopiero zapoczątkowali ten proces chadecy i liberałowie. Budzi to zaniepokojenie obecnie dominującej w PE Europejskiej Partii Ludowej i Europejskich Demokratów (chadecy i konserwatyści) o utratę czołowej pozycji w wyniku zwycięstwa wyborczego w Polsce socjaldemokratów, a tym samym wzmocnienie liczebności w PE Partii Europejskich Socjalistów. Ogólnie zauważa się na prawicy i w centrum słabe zainteresowanie zbliżającymi się wyborami do PE. Niektóre małe partie prawicy zechcą je bojkotować. Pod znakiem zapytania stoi miejsce agrarystów w PE, gdyż takiej bądź podobnej frakcji w europarlamencie nie ma.Maria Marczewska-RytkoIdee i wartości hinduistyczne w koncepcjach Mahatmy GandhiegoGłówną tezą artykułu jest wzajemne oddziaływanie wartości hinduistycznych i koncepcji Gandhiego. Myśl polityczna Gandhiego jest oparta o tradycję hinduistyczną. Prawda jest postrzegana przez niego jako Bóg, a drogę jej urzeczywistnienia stanowi zasada nie zadawania cierpienia. Gandyjska zasada non-violence wpisuje się w ciągłość indyjskiej tradycji. Jako prawo uniwersalne działa w każdych warunkach. Zasada ahimsy oznacza zakaz zabijania czy zadawania cierpienia wszelkim istotom. Stanowi zarazem najwyższe prawo czy powinność. Koncepcje satjagrahy, braku współpracy czy cywilnego nieposłuszeństwa stanowią istotny człon myśli Gandhiego. Sarvodaya wyraża idealny porządek społeczny, w którym działalność społeczna i polityczna odwołuje się do zasady ahimsy. Według Gandhiego wszystkie warny są równe. Warna była podstawą organizacji społecznej Hindusów opartą o cztery kasty. Gandhi odrzucił status niedotykalnych, który sprawiał, iż znajdowali się oni poza strukturą kastową. Krytykował zasady demokracji parlamentarnej, nie zgadzał się z zasadą rządów większosći, atakował partie polityczne. Jako ideał postrzegał pozbawione przemocy zdecentarlizowane państwo, w którym wieś byłaby jednostką centralną zarządzaną przez obieralny panczayat. Ruch swadesi stanowił symbol gospodarczej wolności i równościMałgorzata Podolak, Marek ŻmigrodzkiOchrona środowiska w programach głównych partii politycznych w PolscePartie polityczne są istotnym elementem każdego systemu politycznego. W ostatnich latach ochrona środowiska zyskała wymiar polityczny. Cechą charakterystyczną problematyki ochrony środowiska jest jej ogólnonarodowy, ponadresortowy charakter. Problematyka ta przenika wszystkie działy gospodarki narodowej i ma wpływ na funkcjonowanie wszystkich elementów systemu politycznego w państwie. Przykładem tego jest włączenie ochrony środowiska do programów partii politycznych. Związane jest to z postępującą degradacją środowiska na wielu obszarach. Zagadnienia te stanowią od niedawna trwały element każdego programu wyborczego. Analizowane programy ukazują, iż zagadnienia ekologiczne są równie ważne jak problematyka społeczna, polityczna i gospodarcza państwa. Wszystkie partie, niezależnie od tego czy są rządzące, czy opozycyjne dostrzegają potrzebę ochrony środowiska naturalnego człowieka.Recenzje i omówienia- Culture and Politics in the Information Age. A News Politics?, F. Webster (ed.), London-New York 2001 (Rec. Maria Marczewska-Rytko)- John Ehrman, Neokonserwatyzm. Itelektualiści i sprawy zagraniczne. 1945-1994 (tytuł oryginału: The Rise of Neocoservatism. Intellectuals and Foreign Affairs. 1945-1994), Wydawnictwo Zysk i Spółka 2002 (Rec. Maciej Paszyn)- Bartosz Bolechów, Terroryzm w świecie podwubiegunowym, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2002 (Rec. Stefan Stępień)Sprawozdania- Duchowieństwo Polskie w świecie. Historia i współczesność. VII Międzynarodowe Sympozjum Biografistyki Polonijnej w Rzymie (17-18. 10. 2002 r.) - Krystyna Leszczyńska- Ideologia, doktryna i ruch polityczny współczesnego liberalizmu. Konferencja międzynarodowa w Lublinie (7-9. 11. 2002) - Zenon Tymoszuk